มุมราบและมุมดิ่งต่างกันอย่างไรมุมราบ (Horizontal Angle) และมุมดิ่ง (Vertical Angle) ต่างกันอย่างไร?
มุมราบ (Horizontal Angle) และมุมดิ่ง (Vertical Angle) เป็นแนวคิดพื้นฐานและสำคัญที่สุดในงานสำรวจด้วยกล้อง Total Station หรือกล้องวัดมุม (Theodolite) ถึงแม้ทั้งสองจะเป็นการวัดมุม แต่ก็มีระนาบการวัดและวัตถุประสงค์ในการใช้งานที่แตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง
1. มุมราบ (Horizontal Angle - HA) ⬅️️
มุมราบ คือมุมที่วัดใน ระนาบแนวนอน (Horizontal Plane หรือ $X, Y$ Plane)
- วัตถุประสงค์: ใช้เพื่อกำหนด **ทิศทาง (Direction)** หรือ **พิกัดแนวนอน** ของจุดที่วัด โดยเปรียบเทียบกับทิศทางอ้างอิงที่กำหนดไว้
- หลักการวัด:
- เริ่มต้นจากการตั้งค่าทิศทางอ้างอิง (Backsight) ให้เป็น $0^\circ$ หรือค่า Azimuth ที่ถูกต้อง
- เมื่อหมุนกล้องไปยังเป้าหมาย (Foresight) ค่าที่อ่านได้คือมุมที่เปลี่ยนไปจากทิศทางอ้างอิง
- ผลลัพธ์ที่ได้: เป็นข้อมูลหลักในการคำนวณ **พิกัด Easting ($X$) และ Northing ($Y$)**
2. มุมดิ่ง (Vertical Angle - VA) ⬆️⬇️
มุมดิ่ง คือมุมที่วัดใน ระนาบแนวดิ่ง (Vertical Plane) ซึ่งแสดงถึงความสัมพันธ์ของความสูงต่ำระหว่างกล้องกับเป้าหมาย
- วัตถุประสงค์: ใช้เพื่อกำหนด **ความสูง (Elevation)** หรือ **ค่าระดับความสูง** ($Z$) ของจุดที่วัด
- หลักการวัด: ขึ้นอยู่กับระบบอ้างอิงที่ตั้งค่าไว้ในกล้อง:
- ระบบ Zenith (ที่นิยมที่สุด): มุม $0^\circ$ คือแนวดิ่งเหนือกล้อง (Zenith) และมุม $90^\circ$ คือแนวราบ (Horizon) ดังนั้นหากอ่านได้น้อยกว่า $90^\circ$ แสดงว่าเป้าหมายอยู่สูงกว่าแนวราบ
- ระบบ Horizon: มุม $0^\circ$ คือแนวราบ (Horizon) หากอ่านค่าบวกแสดงว่าเป้าหมายอยู่สูงขึ้น (Elevation Angle) หากอ่านค่าลบแสดงว่าเป้าหมายอยู่ต่ำลง (Depression Angle)
- ผลลัพธ์ที่ได้: เป็นข้อมูลหลักในการคำนวณ **ระยะทางดิ่ง (Vertical Distance)** ซึ่งใช้หาค่าระดับ $Z$
3. สรุปความแตกต่างที่สำคัญ
| ลักษณะการเปรียบเทียบ | มุมราบ (Horizontal Angle) | มุมดิ่ง (Vertical Angle) |
|---|
| ระนาบการวัด | ระนาบแนวนอน ($X, Y$) | ระนาบแนวดิ่ง ($Z$) |
| สิ่งที่กำหนด | ทิศทางและพิกัดแนวนอน | ระดับความสูง (Elevation) |
| จุดอ้างอิง | ทิศทางเล็งหลัง (Backsight) หรือทิศเหนือ | แนวดิ่ง (Zenith) หรือ แนวราบ (Horizon) |
| ความสำคัญต่องาน | การวางแนว, การทำผัง, การกำหนดขอบเขต | การสร้างแบบจำลองภูมิประเทศ, การควบคุมระดับโครงสร้าง |
| การคำนวณพิกัด | ใช้ในการหา $X$ และ $Y$ | ใช้ในการหา $Z$ |
กล่าวโดยสรุป มุมราบ บอกเราว่าจุดนั้น ๆ อยู่ในทิศทางใดในแผนที่ ส่วน มุมดิ่ง บอกเราว่าจุดนั้น ๆ อยู่สูงหรือต่ำกว่ากล้องแค่ไหน ข้อมูลทั้งสองส่วนนี้รวมกับระยะทางที่วัดได้ (EDM) จึงทำให้กล้อง Total Station สามารถกำหนดพิกัด 3 มิติ ($X, Y, Z$) ได้อย่างสมบูรณ์
ยินดีให้คำปรึกษาแนะนำ กล้องระดับ กล้องวัดมุม กล้องประมวลผลรวม และบริการหลังการขาย : บริษัท พี นัมเบอร์วัน อินสตรูเม้นท์ จำกัด
