การคำนวณระยะลาดให้เป็นระยะราบ (Slope Horizontal Distance)

ในงานสำรวจ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อใช้กล้องวัดมุม (Theodolite) หรือ Total Station ค่าที่ได้จากการวัดส่วนใหญ่จะเป็น ระยะลาด (Slope Distance, S) แต่ในการนำไปใช้งานจริง เช่น การวางผังอาคารหรือการคำนวณพื้นที่ในแบบแปลน เรามักจะต้องใช้ ระยะราบ (Horizontal Distance, H) ซึ่งการแปลงค่านี้มีหลักการง่าย ๆ ทางตรีโกณมิติเข้ามาเกี่ยวข้อง

หลักการพื้นฐานที่ใช้ในการคำนวณ

เราสามารถจินตนาการภาพการวัดนี้เป็นรูปสามเหลี่ยมมุมฉาก โดยมี:

• ระยะลาด (Slope Distance, S): ด้านตรงข้ามมุมฉาก ซึ่งเป็นระยะที่กล้องวัดได้
• ระยะราบ (Horizontal Distance, H): ด้านประชิดมุมที่อยู่บนแนวราบ
• ระยะดิ่ง (Vertical Distance, V): ด้านตรงข้ามมุมที่อยู่บนแนวตั้ง

ความสัมพันธ์ของทั้งสามส่วนนี้เป็นไปตามทฤษฎีบทพีทาโกรัส (S2=H2+V2) แต่ในการคำนวณจากกล้องวัดมุม เราจะใช้ มุมดิ่ง (θ) ที่กล้องอ่านได้มาช่วยในการแปลงค่า

สูตรการคำนวณระยะราบ

การคำนวณระยะราบ (H) จากระยะลาด (S) และมุมดิ่ง (θ) ทำได้โดยใช้สูตรดังนี้

ตัวอย่าง:

สมมติว่ากล้อง Total Station วัดได้:

• ระยะลาด (S) = 100.00 ม.
• มุมดิ่ง (θ) = 10°

เมื่อนำมาคำนวณตามสูตร จะได้ระยะราบ (H) เท่ากับ:

ดังนั้น ระยะจริงที่นำไปใช้ในแบบแปลนคือ 98.48 เมตร ไม่ใช่ 100 เมตร

ข้อควรระวังและเคล็ดลับ

• การตีความมุมดิ่ง: เครื่องมือสำรวจแต่ละยี่ห้ออาจใช้การวัดมุมดิ่งที่ต่างกัน เช่น Zenith Angle (วัดจากแนวดิ่งลงมา) หรือ Vertical Angle (วัดจากแนวราบขึ้นไป) สิ่งสำคัญคือต้องอ่านคู่มือของกล้องที่คุณใช้ เพื่อให้แน่ใจว่าค่ามุมที่นำมาคำนวณนั้นถูกต้อง
• การใช้ในงานจริง: กล้อง Total Station รุ่นใหม่ส่วนใหญ่จะสามารถคำนวณและแสดงค่าระยะราบ (H) ให้โดยอัตโนมัติอยู่แล้ว แต่การเข้าใจหลักการคำนวณนี้จะช่วยให้คุณสามารถตรวจสอบความถูกต้องของค่าที่กล้องแสดง หรือแก้ไขปัญหาที่อาจเกิดขึ้นในหน้างานได้

สรุป: การแปลงระยะลาดเป็นระยะราบทำได้ง่าย ๆ โดยใช้สูตร H=S⋅cosθ  ซึ่งเป็นหลักการพื้นฐานที่สำคัญในงานสำรวจ แม้ว่ากล้องรุ่นใหม่จะคำนวณให้เอง แต่การเข้าใจที่มาของสูตรจะช่วยให้คุณทำงานได้อย่างมั่นใจและแม่นยำยิ่งขึ้น