สัญญาณเตือนว่ากล้องควรส่งสอบเทียบได้แล้วมีอะไรบ้าง?

สัญญาณเตือน: กล้องสำรวจของคุณควรส่งสอบเทียบมีอะไรบ้าง?

การรักษาความแม่นยำของ กล้องสำรวจ (กล้องระดับ / กล้องวัดมุม / Total Station) เป็นสิ่งสำคัญที่สุดในงานสำรวจและก่อสร้าง การละเลยการสอบเทียบเมื่อมีสัญญาณเตือนอาจนำไปสู่ข้อผิดพลาดของข้อมูลและการทำงานที่ร้ายแรง สัญญาณเหล่านี้แบ่งออกเป็นสัญญาณร่วมที่ใช้ได้กับกล้องทุกชนิด และสัญญาณเฉพาะตามประเภทของเครื่องมือ

สัญญาณเตือนร่วมที่ใช้ได้กับกล้องทุกชนิด

สัญญาณเหล่านี้บ่งบอกถึงปัญหาพื้นฐานที่อาจส่งผลกระทบต่อความแม่นยำไม่ว่าจะเป็นกล้องชนิดใดก็ตาม:

• ความไม่เสถียรของค่า: วัดซ้ำ ณ ตำแหน่งเดิมหลายครั้ง แต่ค่าที่อ่านได้กลับ "แกว่ง" หรือแตกต่างกันมากกว่าค่าความคลาดเคลื่อนปกติของเครื่อง
• ปัญหาการปรับระดับ: ต้อง หมุนสกรูปรับระดับมากผิดปกติ กว่าฟองจะเข้าสู่ศูนย์กลาง หรือฟอง "ลอยกลับ" ทันทีเมื่อปล่อยมือ
• ความสัมพันธ์ของแกนเพี้ยน: ปรับระดับ/ฟองยาวให้อยู่กลางแล้ว หมุนกล้อง 180° แต่ฟองไม่กลับมาอยู่ตรงกลาง
• ความเสียหายทางกายภาพ: เครื่องเคย ตกหล่น กระแทก โดนน้ำ หรือถูกความร้อนจัด แล้วนำกลับมาใช้งานต่อทันที (ควรส่งเช็กทันทีแม้ยังไม่เห็นอาการ)
• ปัญหาด้านออปติคส์/กลไก: มีเสียงผิดปกติเมื่อเขย่าเบา ๆ (ชิ้นส่วนหลวม) หรือมีไอน้ำ/ฝ้าในเลนส์
• รอบการบำรุงรักษา: เครื่องใช้งานมานานกว่า 6-12 เดือน โดยที่ยังไม่เคยส่งสอบเทียบเลย (ควรส่งตามวาระที่กำหนด)

สัญญาณเตือนเฉพาะตามประเภทกล้อง

1. กล้องระดับ (Automatic Level)

• Two-peg Test ไม่ผ่าน: ผลต่างระดับที่คำนวณได้ระหว่างหมุดสองต้น เพี้ยนเกินเกณฑ์ ที่ยอมรับได้
• คอมเพนเสเตอร์ไม่นิ่ง: ภาพที่เห็นในกล้อง สั่นหรือเด้ง เมื่อขยับกล้องเพียงเล็กน้อย หรือภาพกลับมานิ่งช้ากว่าปกติ
• บาลานซ์ระยะแล้วยังเพี้ยน: แม้จะวัดระยะ Backsight (BS) และ Foresight (FS) ให้เท่ากันแล้ว แต่ค่า Misclosure (ค่าคลาดรวม) ยังคงสูง

2. กล้องวัดมุม (Theodolite) / Total Station (วัดมุม)

• Double Centering ไม่หักล้าง: วัดมุมเดียวกันด้วยเทคนิค Face I และ Face II แล้วค่าเฉลี่ยยังคง แกว่งเกินกว่าสเปกของเครื่อง
• ศูนย์เล็งคลาดสูง: ทดสอบเล็ง Backsight เดิมหลังหมุน 180° แล้วค่ามุมที่อ่านได้ ไม่กลับมาที่ 180° หรือ 0° ภายในค่าความคลาดเคลื่อนที่กำหนด
• ฟองไม่สัมพันธ์กัน: ปรับฟองกลมให้ตรงกลางแล้ว แต่ฟองยาว (Plate Level) ไม่สัมพันธ์กัน แสดงว่า แกนของกล้องอาจเพี้ยน

3. Total Station (วัดระยะ EDM)

• วัด Baseline ผิดเกินสเปก: เมื่อวัดระยะไปยังหมุดควบคุมที่ ทราบค่าระยะทางจริง แล้วผลที่ได้ผิดพลาดเกินกว่าสเปกของเครื่อง
• Bias คงที่: แม้จะตั้งค่า Prism Constant ถูกต้องแล้ว แต่ระยะที่วัดได้ยังคงผิดเพี้ยนเป็น ค่าคงที่ (Constant Bias) เดิม ๆ ตลอดทุกการวัด ซึ่งบ่งชี้ว่า EDM ภายในเครื่องมีปัญหา
• ระยะ/มุมไม่สอดคล้องกัน: เมื่อตรวจสอบความถูกต้องของระยะทางด้วยวิธีการอื่น (เช่น การคำนวณพีทากอรัส) แล้วพบว่าไม่ตรงกัน

4. ปัญหาออปติคส์และศูนย์กลาง

• Plummet วาดวง: เมื่อตั้งกล้องอยู่เหนือหมุดแล้วหมุนกล้อง แต่จุดเลเซอร์/กากบาทของ Optical/Laser Plummet เคลื่อนที่ "วาดวง" ออกจากหมุด แทนที่จะอยู่ที่เดิม
• ภาพไม่คม/พารัลแลกซ์: ภาพโฟกัสได้ยากหรือไม่คมชัดตลอดทั้งเฟรม หรือ ตัดพารัลแลกซ์ไม่ขาด (เมื่อขยับตาแล้วเส้นใยยังเคลื่อนสัมพันธ์กับเป้า)

ควรส่งสอบเทียบเมื่อใด?

หากพบสัญญาณเตือนเหล่านี้ ควรหยุดใช้งานเครื่องมือและส่งไปยังศูนย์สอบเทียบที่ได้รับมาตรฐานเพื่อปรับแก้ความผิดพลาดของแกนและชิ้นส่วนภายใน ก่อนที่จะนำไปใช้ในงานที่ต้องการความแม่นยำสูง