ลิปดา (Arcminute) และ พิลิปดา (Arcsecond)

ลิปดา (Arcminute) และ พิลิปดา (Arcsecond)เป็นหน่วยวัดของมุมที่ใช้ในงานดาราศาสตร์และภูมิศาสตร์ เป็นส่วนย่อยขององศา (Degree) ซึ่งเป็นหน่วยวัดมุมหลัก

ลิปดา (minute of arc, arcminute หรือ arcmin) เป็นหน่วยหนึ่งในการวัดมุม มีค่าเท่ากับ 1/60 ขององศา ซึ่ง 1 องศาจะเท่ากับ 1/360 ของวงกลม ดังนั้น 1 ลิปดา = 1/21600 ของวงกลม หน่วยวัดขนาดเล็กมักใช้ในการวัดค่าที่ละเอียดมาก ๆ เช่น งานด้านดาราศาสตร์หรือการกำหนดพิกัดการยิงอาวุธ

พิลิปดา (second of arc, arcsecond หริอ arcesc) (บ้างก็เขียนว่า วิลิปดา) ซึ่งเป็นหน่วยที่มีขนาดเป็น 1/60 ของ 1 ลิปดาอีกต่อหนึ่ง เท่ากับ 1/3600 องศา หรือเท่ากับ 1/1296000 ของวงกลมนั้นเอง 

"ลิปดา" และ "พิลิปดา" มีรากศัพท์มาจากภาษาสันสกฤตคือคำว่า "ลิปฺตา" และ "วิลิปฺตา" ดังนั้นการเขียนคำว่า ฟิลิปดา จึงไม่ถูกต้อง อาจเป็นเพราะการเข้าใจผิดว่าเป็นภาษาอังกฤษ

ระบบการวัดมุมด้วยเลขฐานหกสิบ

องศา 1/360 ของวงกลม สัญลักษณ์ °  ตัวย่อ deg

ลิปดา (arcminute) 1/60 องศา สัญลักษณ์ ′  ตัวย่อ arcmin, amin, ′^ , MOA

พิลิปดา (arcsecond) 1/60 ของลิปดา สัญลักษณ์ ″  ตัวย่อ arcsec

มิลลิพิลิปดา (milliarcsecond) 1/1000 ของพิลิปดา สัญลักษณ์ ไม่มี ตัวย่อ mas

ดังนั้นการวัดมุมหน่วยองศา ลิปดาและพิลิปดา จึงถูกนำมาใช้ในงานที่ต้องการความละเอียดสูง ในทางปฏิบัติลิปดาและพิลิปดาถูกใช้เพื่อแสดงมุมระหว่างสองจุดบนท้องฟ้า และมักใช้ในการคำนวณพิกัดของวัตถุทางดาราศาสตร์ เช่น พิกัดของดาว ดาวเคราะห์ หรือวัตถุบนท้องฟ้าอื่น ๆ และในงานการสำรวจภูมิศาสตร์ เพื่อวัดพิกัดและมุมระหว่างพื้นที่บนผิวโลก เป็นต้น