ทำความเข้าใจหน่วยวัดมุม (องศา, ลิปดา, ฟิลิปดา) สำหรับงานสำรวจ

การอ่านและบันทึกค่ามุมอย่างถูกต้องเป็นทักษะพื้นฐานที่สำคัญสำหรับช่างสำรวจ โดยเฉพาะเมื่อใช้กล้องวัดมุม (Theodolite) หรือ Total Station ค่ามุมที่แสดงผลบนหน้าจอจะประกอบด้วย 3 หน่วยหลัก ได้แก่ องศา, ลิปดา, และฟิลิปดา

หน่วยวัดมุม

องศา (Degree : °)

องศา คือหน่วยหลักในการวัดมุม โดยกำหนดให้วงกลมเต็มมีค่าเท่ากับ 360 องศา ซึ่งเป็นหน่วยที่ใช้กันทั่วไปในงานคณิตศาสตร์และวิศวกรรม

ลิปดา (Minute : )

ลิปดา เป็นหน่วยย่อยขององศา โดยมีความสัมพันธ์ดังนี้:

• 1 องศา = 60 ลิปดา

หน่วยนี้ใช้สำหรับวัดมุมที่ละเอียดขึ้น ตัวอย่างเช่น ค่ามุม 10° 30 หมายถึง 10 องศา 30 ลิปดา

ฟิลิปดา (Second : )

ฟิลิปดา เป็นหน่วยที่ละเอียดที่สุดในระบบการวัดมุม โดยมีความสัมพันธ์ดังนี้:

• 1 ลิปดา = 60 ฟิลิปดา

ดังนั้น 1 องศาจึงเท่ากับ 3,600 ฟิลิปดา (60 x 60) หน่วยนี้มีความสำคัญอย่างยิ่งในงานที่ต้องการความแม่นยำสูง เช่น การวางแนวโครงสร้างขนาดใหญ่ หรือการสำรวจระยะไกล

สรุปความสัมพันธ์ของหน่วยวัดมุม

• 1° (องศา) = 60 (ลิปดา)
• 1 (ลิปดา) = 60 (ฟิลิปดา)
• 1° (องศา) = 3,600 (ฟิลิปดา)

ตัวอย่างการอ่านค่ามุมจากกล้องสำรวจ

ค่ามุมที่แสดงผลบนหน้าจอของกล้องสำรวจจะถูกจัดเรียงตามลำดับ องศา ลิปดา และฟิลิปดา โดยมีตัวอย่างการอ่านดังนี้:

• ค่ามุม 123° 45 30 หมายถึง 123 องศา, 45 ลิปดา, และ 30 ฟิลิปดา
• ค่ามุม 87° 00 00 หมายถึง 87 องศาถ้วน ไม่มีเศษลิปดาหรือฟิลิปดา

ความสำคัญของหน่วยวัดมุมในกล้องสำรวจ

กล้อง Total Station หรือ Theodolite ส่วนใหญ่สามารถอ่านค่าได้ในหน่วยฟิลิปดา โดยค่า "ความละเอียด (Accuracy)" ของกล้องจะบ่งบอกว่าสามารถอ่านค่าได้ละเอียดที่สุดแค่ไหน:

• 1: แม่นยำสูงสุด เหมาะกับงานที่ละเอียดอ่อนมาก
• 5: มาตรฐานสำหรับงานก่อสร้างทั่วไป
• 10: เหมาะสำหรับงานสำรวจคร่าว ๆ

เคล็ดลับการอ่านค่าให้แม่นยำ

1. ตั้งกล้องให้อยู่ในแนวราบ: ตรวจสอบให้แน่ใจว่าลูกน้ำฟองกลมอยู่ตรงกลางเสมอ
2. อ่านค่าให้ครบ: บันทึกค่าทั้งมุมราบและมุมดิ่ง พร้อมระบุหน่วย (° ) ให้ถูกต้อง เพราะความผิดพลาดเพียงเล็กน้อยในหน่วยฟิลิปดา อาจส่งผลต่อระยะคลาดเคลื่อนอย่างมากในระยะไกล
3. ตรวจสอบความถูกต้อง: สำหรับงานมาตรฐาน ควรอ่านค่าซ้ำจากหลายตำแหน่ง เพื่อยืนยันความถูกต้องของข้อมูล