การใช้ Prism Constant คืออะไร และต้องตั้งค่ายังไงให้ถูกต้อง?

การใช้ Prism Constant คืออะไร และต้องตั้งค่ายังไงให้ถูกต้อง?

Prism Constant คือหนึ่งในตัวแปรสำคัญที่สุดในการสำรวจด้วย Total Station หากตั้งค่าผิดพลาดเพียงเล็กน้อย อาจทำให้ค่าระยะทางที่วัดได้คลาดเคลื่อนไปอย่างมาก ซึ่งส่งผลต่อความแม่นยำของโครงการทั้งหมด

Prism Constant คืออะไร?

Prism Constant คือ ค่าชดเชยระยะทาง (Offset) ที่ถูกกำหนดขึ้นเพื่อแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นจริงขณะวัดระยะด้วยแสง (EDM) โดยมีหลักการคือ:

• ศูนย์สะท้อนไม่ตรงศูนย์: ปริซึมทำหน้าที่สะท้อนแสงกลับไปยังกล้อง แต่จุดศูนย์กลางการสะท้อนของปริซึม (Optical Center) มักจะไม่ได้อยู่ตรงกับ จุดกึ่งกลางทางเรขาคณิต หรือ แกนที่กล้องใช้คำนวณ
• ค่า Offset: ผู้ผลิตจึงกำหนดค่าคงที่ (Constant) สำหรับปริซึมแต่ละรุ่น เพื่อบอกว่าจุดสะท้อนที่แท้จริงอยู่ห่างจากจุดกึ่งกลางที่กล้องคาดการณ์ไว้เท่าไร (เช่น 0 mm, -30 mm, -34 mm)

ดังนั้น Total Station จึงจำเป็นต้องใส่ค่า Prism Constant ให้ตรงกับปริซึมที่ใช้ เพื่อให้ได้ค่าระยะทางที่ถูกต้องแม่นยำ

ถ้าไม่ตั้ง Prism Constant จะเกิดอะไรขึ้น?

หากคุณไม่ได้ตั้งค่า Prism Constant ให้ตรงกับปริซึมที่ใช้ จะทำให้เกิด ความคลาดเคลื่อนเชิงระบบ ในทุกการวัดระยะ:

• ตัวอย่าง: หากคุณใช้ปริซึมที่มีค่าจริง -30 mm (หมายความว่าจุดสะท้อนอยู่ลึกเข้าไป 30 mm จากจุดที่กล้องคาดการณ์) แต่คุณตั้งค่าในกล้องเป็น 0 mm
• ผลกระทบ: กล้องจะคิดว่าระยะที่วัดได้ถูกต้องแล้ว แต่ในความเป็นจริง ระยะที่วัดได้จะยาวเกินจริงไป 30 mm (3 เซนติเมตร) ในทุก ๆ ครั้งที่ทำการวัด ซึ่งส่งผลร้ายแรงต่องานควบคุมละเอียด

วิธีตั้งค่า Prism Constant ให้ถูกต้อง

1. ตรวจสอบค่าจากผู้ผลิต

• คู่มือและสเปก: ดูคู่มือหรือเอกสารสเปกของปริซึมโดยละเอียด ผู้ผลิตจะระบุค่า Prism Constant ไว้ชัดเจน
• ค่ามาตรฐาน: เช่น ปริซึมมาตรฐานของ Nikon/Sokkia มักใช้ -30 mm, ปริซึมมาตรฐานของ Leica บางรุ่นอาจใช้ -34 mm ส่วน Mini Prism ส่วนใหญ่มีค่าเป็น 0 mm

2. ตั้งค่าที่ Total Station

• เข้าเมนู: เข้าไปที่เมนู Prism Constant หรือ Prism Offset ในกล้อง Total Station
• ใส่ค่า: ใส่ค่าตามที่ปริซึมระบุ โดยต้องใส่เครื่องหมาย หรือ + ให้ถูกต้องตามคู่มือของเครื่อง

3. ยืนยันความถูกต้องในภาคสนาม

• ทดสอบวัดระยะ: ลองวัดระยะไปยังหมุดควบคุมที่ทราบค่าจริงอย่างแม่นยำอยู่แล้ว (เช่น 100.000 m ที่วัดด้วย EDM หรือเทปมาตรฐาน)
• เปรียบเทียบผล: หากค่าที่กล้องแสดงผลตรงกับค่าจริง แสดงว่าการตั้งค่า Prism Constant นั้นถูกต้องแล้ว

เคล็ดลับเพิ่มเติมสำหรับมืออาชีพ

• ห้ามเดาสุ่ม: ควรหลีกเลี่ยงการเดาสุ่มค่า เนื่องจากการคลาดเคลื่อนเพียง 30 mm ก็สามารถส่งผลกระทบอย่างมากต่องานควบคุมคุณภาพ
• การใช้ปริซึมหลายชนิด: หากในไซต์งานมีการใช้ปริซึมหลายแบบ ทีมงานสำรวจทุกคนต้องตรวจสอบและตั้งค่าในกล้องให้ตรงกับปริซึมที่กำลังถืออยู่
• โหมด Reflectorless: เมื่อใช้ฟังก์ชันวัดระยะด้วยเลเซอร์ไร้ปริซึม (Reflectorless) กล้องจะวัดไปยังพื้นผิวโดยตรง ในกรณีนี้ Prism Constant ควรถูกตั้งค่าเป็น 0 mm เสมอ

สรุป

Prism Constant คือค่าชดเชยที่สำคัญในการแก้ไขความคลาดเคลื่อนของจุดสะท้อนแสง การตั้งค่า Prism Constant ในกล้อง Total Station ให้ตรงกับปริซึมที่ใช้งานจริง จะทำให้คุณมั่นใจได้ว่าข้อมูลระยะทางที่ได้มีความแม่นยำสูงสุดตามมาตรฐานวิชาชีพ